Wakacje bez stresu, czyli jak nauczyć się odpoczywać i zwalczać stres przed podróżą
Stres przed wakacjami to zjawisko, o którym wciąż mówimy za mało. Zaburzenie codziennej rutyny, obawa przed depresją na urlopie, czy presja, żeby wszystko było “idealnie” … To sprawia, że z coraz mniejszym utęsknieniem czekany na te nasze wakacje.
W tym odcinku “Pytanie na śniadanie” pada ważna teza: odpoczynek to umiejętność, którą trzeba rozwijać – nie tylko raz do roku, ale codziennie. Poniżej przygotowaliśmy transkrypcję rozmowy z Beatą Dyraga, Adamem Lewanowiczem oraz Aleksandrą Piętą o tym, jak nauczyć się odpoczywać na wakacjach.
Depresja nie robi sobie urlopu. Jak nauczyć się naprawdę odpoczywać?
Prowadzący:
Na wakacje zawsze czekamy z wielką niecierpliwością, jednak dla osób z zaburzeniami psychicznymi i z depresją mogą być te wakacje wielkim wyzwaniem. Na ten temat rozmawiać będziemy. Witamy bardzo gorąco Aleksandra Piętę, psychiatrę, autorkę książki Zdrowie psychiczne, Beatę Dyragę, psychologa, trenerkę i prekursorkę well-beingu w Polsce oraz Adama Konrada Lewanowicza, psychologa, psychoterapeutę, coacha. Witamy bardzo serdecznie. Ta presja, tego odpoczynku, może niekorzystnie wpływać na nasze zdrowie.
Aleksandra Pięta:
Tak, jeżeli mówimy w ogóle o wszystkich osobach, zawsze gdzieś tam to takie tzw. rise of fever, ten lekki niepokój przed wyjazdem się pojawia. To jest zupełnie normalne. Myślę, że też nie ma co patologizować takich zwykłych, codziennych stresów, bo przecież to nam pomaga się zorganizować. To jest dla nas informacja, że musimy się spakować, pamiętać o dokumentach, o apteczce, więc to jest zupełnie okej. Ale faktycznie ten okres wakacyjny bywa wyzwaniem dla osób, które już na co dzień mają różne trudności psychiczne, np. zaburzenia lękowe czy właśnie zaburzenia depresyjne.
Myślę, że to jest taka duża presja związana z tym, że przede wszystkim wyjeżdżamy na wakacje, jesteśmy z rodziną albo z partnerem, z przyjaciółmi w jakimś pięknym miejscu.
Adam Konrad Lewanowicz:
Ale przecież to nie jest stresująca sytuacja, jeżeli to rzadko robimy. Jeżeli mamy zaburzenia lękowe, to taki wyjazd na wakacje, gdzie teoretycznie mamy narzucone wręcz, że mamy wypocząć, nie myśleć o pracy itd., może być dla nas takim trochę błędnym kołem, bo my tak bardzo chcemy wypocząć, to jest dla nas tak duży stres, że działa to czasem odwrotnie wręcz.
Wakacyjna presja odpoczynku – stres przed podróżą, w trakcie, po… Przełam to błędne koło!
Prowadzący: A może to jest też zaburzenie pewnej naszej rutyny, pewnych schematów?
AP: Zdecydowanie tak. Jednak jeżeli chodzi o zaburzenia psychiczne, to dzienna rutyna, plan dnia, wstawanie o konkretnej godzinie, różne zajęcia, które nam budują ten dzień, powodują też, że jesteśmy w stanie funkcjonować. Na wakacjach zwykle ta rutyna się zmienia. Wstajemy i kładziemy się spać o różnych porach, więc mogą być różne zaburzenia rytmu dobowego. Czasami dochodzi też alkohol, bardzo niekorzystny w kontekście spraw psychicznych.
AL: Ja wam podpowiem, że byłem sobie na wakacjach rok temu, dwa lata temu i moja trenerka do mnie napisała: „Adam, czemu ty wstajesz o 5 rano? Jesteś na wakacjach?”, a ja mówię: „Bo tak, mnie wyszkoliłaś, żeby wstawać o 5 rano i robię to nadal”.
Mimo wakacji, te nawyki, ta konsekwencja, u mnie nawet została na wakacjach. I za bardzo nawet nie lubię zmieniać strefy czasowej o za dużo, bo wtedy mam naprawdę duży problem z ustawieniem tego rytmu dobowego. Tego zegara naszego. Także całkowicie się zgadzam, że to jest dużo zmian.
Wakacje bez stresu? Przecież depresja na urlopie nie znika
Prowadzący: A osoby, które są podatne właśnie na depresję, na takie stany lękowe, to one już znają swój organizm, wiedzą, że tak może się zdarzyć. To jak powinny się przygotować do takiego wyjazdu wakacyjnego?
Beata Dyraga: Ja mogę się jeszcze odnieść do tego koszmaru myślenia. Bo też powiedzieliście o tym, że pewne nawyki czy coś, co robimy wcześniej, potem nam procentuje. Ja powiem z perspektywy takiej praktycznej, bo ja prowadzę warsztaty i tych ludzi naprawdę już tysiące chyba przeszkoliłam, więcej i wielkim takim problemem ludzi na co dzień jest to, że za dużo myślimy. Za dużo myślimy, za mało jesteśmy w ciele. Za mało czujemy, za dużo jest tej głowy. I teraz, jeżeli tej głowy na co dzień jest tak dużo, a jeszcze jak ja sobie wymyślę, że na tych wakacjach to ja mam odpocząć, to ma być tak super…
I do tego jeszcze widzę na Facebooku, jak ludzie odpoczywają. I porównam ten swój backstage z ich frontstagem. Czyli tym, co ja mam tam z tyłu, z tym, co oni pokazują. To ja sobie myślę, że te wakacje muszą być takie super. Natomiast tak naprawdę, jak pojadę na te wakacje, to w zasadzie ten mój myślotok, który jest, ponieważ ja go nie umiem wyłączyć, to tak samo nie umiem go wyłączyć na wakacjach.
To trochę taki film był Dzień Świra, jak on po prostu usiadł na tej plaży. W zasadzie jego rzeczywistość się nie zmieniła, a mało tego, ta cisza, która jest, skonfrontowała go jeszcze bardziej z tym wszystkim, jak to powinno być – kurczę, przecież jestem na wakacjach, powinienem odpocząć!
Wyłącz myślenie. Czas nauczyć się odpoczywać
Prowadzący: Czyli wyłączyć myślenie?
BD: Wyłączyć myślenie. I to jest jakby taka dla mnie kwintesencja w trakcie tego, żeby być w ciele. I taką fajną rzeczą, bo tu fajnie ludziom dawać praktyczne wskazówki, ja uważam, że ten wasz program jest tu mega pod tym względem, że być bardziej w zmysłach. I jak na co dzień ja pracuję z ludźmi, którzy pracują dużo, jeżeli ja trochę, chociaż na odrobinę, przed biurkiem czy gdziekolwiek, przeniosę się na przykład w to, co ja czuję tam w dotyku, jak jem, to wącham, smakuje – takie bycie bardziej tu i teraz – można by powiedzieć. To ja przeniosę to również na teren wakacji bardziej. Natomiast jeżeli ja tego nie zrobię na co dzień, to to liczenie na to, że na wakacjach się zadzieję, nagle, bo…
AL: Czyli trening czyni mistrza, tak? Trenujmy w domu i wtedy przenieśmy te nasze zachowania trochę.
BD: Mega bardzo. Ludzie depresjonują jakby to, co się dzieje. Wydaje im się, że te wakacje to jedynie wystarczą, tak? Ja pojadę, a ja muszę na co dzień jakby dbać o siebie.
Elastyczność poznawcza to Twój klucz do relaksu
Prowadzący: Ale osoby, które cierpią na depresję albo stany lękowe, podejrzewam, że właśnie wiedzą, z czym się zmagają. I teraz przed takim wyjazdem, no to nie wiem, planowanie to jest jakimś rozwiązaniem na przykład tego, żeby mniej się stresować i rzeczywiście wypocząć?
AP: Myślę, że oczywiście zaplanowanie pewnych kwestii jak najbardziej jest rozwiązaniem. Ale myślę, że to też każdy z pacjentów ma taką swoją drogę. I że tak powiem, lekcję do wykonania, żeby uczyć się elastyczności poznawczej, żeby rozwijać w sobie taką zdolność do tego, że nie nad wszystkim mam kontrolę.
AL: Tak, kontrolę, dokładnie. Są rzeczy, które mogę kontrolować, ale są też takie rzeczy, które nie mogę kontrolować. Wiesz, to tak jak robimy biznesplan w biznesie, tak? Jak zrobimy 70% tego biznesplanu, to już się cieszymy, bo wiadomo, że w tym biznesplanie też się zdarzają rzeczy, których się nie spodziewamy. Tak samo jest w życiu. Fajnie mieć dużo rzeczy poukładanych, ale zostawmy trochę tego buforu na rzeczy nieoczekiwane, niespodziewane.
Rutyna na wakacjach – czy może pomóc w odpoczynku bez stresu?
Prowadzący: A to, że jesteśmy właśnie na wakacjach i fakt, jednak być może, przywrócenie tej rutyny też w tych miejscach nowych, które też jakiś na swój sposób odkrywamy. Czyli przenosimy tę rutynę z naszego miejsca zamieszkania na wakacje, też. By czuć się dobrze.
AP: To zdecydowanie daje poczucie bezpieczeństwa, bo to jest coś, co znamy. To są właśnie te ramy, o których tutaj mówiliśmy.
AL: Ale to tak jak mówię, mi zostało wręcz narzucone. Czemu ja jestem na wakacjach, a nadal wstaję rano i biegam?
AP: Żeby się dobrze czuć.
BD: Ale wiecie, to jest o takich rzeczach teraz, jak jechałam do was, jechałam z takim bardzo fajnym kierowcą i sobie przegadaliśmy całą drogę o chodzeniu BOSO na przykład. Wiecie, że jeśli chodzi boso na co dzień na przykład, chodzić do lasu, w ogóle natura jest czymś takim otwierającym. Jeżeli ja to robię na co dzień też, to też mi, tak jak mówimy, tą rutynę łatwiej będzie utrzymać na wakacjach. Bo ja też ściągnę te buty i pójdę do tego lasu czy na tę plażę, a nie będę chodzić w butach. I tak dalej, i tak dalej. Czyli im więcej dbamy o siebie na co dzień i wprowadzamy pewnych zachowań, tym bardziej to przeniesiemy na ten obszar.
AL: No tak, tylko w innym środowisku, tak? To też jest dosyć istotne.
BD: Bo wszystko jest o tym, o naszej świadomości. Tak naprawdę o tym, co w nas. I można sobie gadać dużo i gadać, ale tak naprawdę to, co sobie zbudujemy w środku, to będzie procentowało. Czy ja jestem na wakacjach, czy ja jestem nie na wakacjach, czy jestem w kłopotach. Wszystko jest o tym, co ja tam w środku mam.
Prowadzący: Dziękujemy bardzo serdecznie.
AL: To jedziemy i nie myślimy. Po prostu jedziemy na wakacje i nie myślimy.
BD: Jedziemy i luz!
AL: Ale żeby tam jechać, musimy codziennie robić sobie mikrowakacje.
Prowadzący: Aleksandra Pięta. Dziękujemy bardzo. Beata Dyraga i Adam Konrad Lewanowicz byli naszymi gośćmi. Bardzo gorąco dziękujemy.
Cały wywiad jest dostępny tutaj.
Naucz się odpoczywać i wrócić z urlopu (w końcu) naprawdę wypoczętym
Wakacyjny relaks nie przychodzi sam z siebie. Nie wystarczy zmienić krajobrazu za oknem, by depresja na urlopie zniknęła, a ciało i głowa weszły w tryb regeneracji. Właśnie dlatego tak istotne jest, by zadbać o siebie zanim wyjedziemy na wakacje – ucząc się odpuszczać, zauważać własne potrzeby i pielęgnować rytm, który nam służy. Im więcej troski w codzienności, tym mniej stresu przed podróżą.
Nie potrzebujesz perfekcyjnego planu, dopiętego na ostatni guzik. Chodzi o gotowość na to, że nie wszystko pójdzie zgodnie z planem, zaakceptowanie tego i umiejętność odnalezienia się w tej nieprzewidywalności. To właśnie jest elastyczność poznawcza, która pozwala prawdziwie odpocząć – bez presji, bez porównań, bez przymusu bycia „szczęśliwym na siłę”.
Jeśli chcesz zadbać o siebie w sposób trwały – nie tylko podczas urlopu, ale w codziennym życiu i pracy – poznaj programy, które pomagają budować odporność psychiczną i rozwijać kulturę wewnętrznego dobrostanu:
Bo prawdziwy odpoczynek zaczyna się dużo wcześniej niż na lotnisku – zaczyna się w Tobie. W twojej codzienności. Tu i teraz.